Herman Jacob Mankiewicz (1897-1953), πιο γνωστός ως Mank. Μέχρι πριν λίγες μέρες, το όνομά του δεν έλεγε τίποτα σε κανέναν, πέρα από τους ιστορικούς του κινηματογράφου και τους πραγματικά μπαρουτοκαπνισμένους fans της μεγάλης οθόνης. Τώρα, η νέα ταινία του David Fincher, που προβάλλεται στο Netflix με τίτλο "Mank", είναι αφιερωμένη στα έργα και της ημέρες του ιδιοφυούς σεναριογράφου με την τρομακτική συνήθεια να καταστρέφει τα πάντα γύρω του. Αλκοόλ, τζόγος, οικογενειακές κόντρες, εξωσυζυγικά (πλατωνικά όσο δείχνει η ταινία) φλερτ ήταν τα "κακά" που σφράγισαν τη μοίρα ενός από τα μεγαλύτερα προπολεμικά συγγραφικά ταλέντα του Χόλιγουντ.
Γιατί, όμως, ο Fincher θέλησε να ασχοληθεί με κάποιο σχεδόν ξεχασμένο σήμερα καλλιτέχνη; Το όνομα του Mankiewicz φιγουράρει στη λίστα με τα Oscars για το 1942 ως κάτοχος του βραβείο για το "Καλύτερο Πρωτότυπο Σενάριο". Ο πρώτος κριτικός θεάτρου του The New Yorker που αργότερα μεταπήδησε στο σινεμά υπογράφει την ιστορία πίσω από τον "Πολίτη Κέιν" - την ταινία, δηλαδή, που μέχρι σήμερα θεωρείται αν όχι η κορυφαία τότε σίγουρα μία από τις κορυφαίες όλων των εποχών. Δίπλα στο όνομα του Mank βρίσκουμε εκείνο του θρυλικού Orson Welles, παραγωγού, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή ταινίας. Ποιος όμως τελικά, έγραψε, το σενάριο;
Flashback στα 30s
O "Πολίτης Κέιν" διηγείται την ιστορία ενός μεγιστάνα των προπολεμικών αμερικανικών Media. Έναν εκδότη που είναι ικανός να ανεβοκατεβάζει υπουργούς, να μετακινεί πολιτικούς λες και είναι πιόνια στη σκακιέρα, έναν πανίσχυρο άντρα που όμως τα πλούτη και η εξουσία του έχουν φάει τα σωθικά. Θα μπορούσε όλο αυτό να είναι καθαρά προϊόν μυθοπλασίας, αν δεν είχε πολύ γερές δόσεις αλήθειας μέσα του: Ο William Randolph Hearst (1863-1951) ήταν ακριβώς όσα αφηγείται την ταινία. Ένας πανίσχυρος εκδότης κλεισμένος στο χτισμένο από ματαιοδοξία παλάτι του.
Ο Herman Jacob Mankiewicz (Gary Oldman) είχε σχέσεις μαζί του, γνώρισε καλά και από πρώτο χέρι τον Hearst (Charles Dance). Τόσο εκείνον όσο και την ερωμένη του Marion Davies (Amanda Seyfried). O τρομερά ταλαντούχος σεναριογράφος, υπεύθυνος για το story του θρυλικού Μάγου του Οζ (1939), είχε φτάσει -ελέω αλκοολισμού- να γίνει ο γελωτοποιός της άτυπης αυλής τους. Όσο, όμως, οι άλλοι διασκέδαζαν με τα μεθυσμένα καμώματα του, εκείνος φαίνεται ότι κρατούσε σημειώσεις για το magnum opus του.
Ο Mankiewicz παρουσιάζεται ως ένας παραστρατημένος Shakespeare γεμάτος ένοχα πάθη, ως μία ιδιοφυία που με δυσκολία μπορούσε να αντέξει τον εαυτό του, ως ένας δύσκολος αλλά τρομερά διασκεδαστικός και ευφυής άνθρωπος. Ένας διαολεμένα καλός γραφιάς, τελικά, που μάλιστα υπέφερε από υπερβολική παρρησία και μία συνείδηση που δεν τον άφηνε ποτέ να πάει κόντρα στα ιδανικά του.
Ο πρωταγωνιστής της τελευταίας ταινίας του David Fincher ήταν ένας τρομερά ταλαντούχος και έμπειρος σεναριογράφος που παρότι ζούσε μέσα στα θέλγητρα του Χόλιγουντ δεν έχασε ποτέ την ηθική του πυξίδα. Γόνος Γερμανοεβραίων μεταναστών, βοήθησε πρώην συμπατριώτες του να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ και να αποφύγουν τα κρεματόρια των Ναζί, ενώ αντίστοιχα τα δικά του έργα απαγορεύτηκαν δια ροπάλου από το καθεστώς του Αδόλφου Χίτλερ. Αυτά, μάλιστα, συνέβαιναν σε μία εποχή, που πολλά μεγάλα στελέχη από τον μαγικό κόσμο της Καλιφόρνιας είτε ανέχονταν είτε και φλέρταραν φανερά με τις φρικαλεότητες που συνέβαιναν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Όσο για τη σχέση του με τον Upton Sinclair (1878-1968), πιο γνωστό στην Ελλάδα από την κινηματογραφική μεταφορά του έργου Oil! στο σινεμά από τον Paul Thomas Anderson ως "There Will Be Blood" (2007); Ο σοσιαλιστής συγγραφέας που αναστάτωνε με τις ιδέες του την προπολεμική Αμερική, φτάνοντας να διεκδικήσει με αξιώσεις ακόμα και το χρίσμα του κυβερνήτη της Καλιφόρνιας το 1934, σίγουρα ασκούσε κάποια γοητεία στον Mankiewicz.
Φαίνεται, όμως, ότι ο Fincher παρουσίασε -ποιητική αδεία- πιο στενή της σχέση τους από ότι ήταν στην πραγματικότητα. Ένα πολύ μικρό ατόπημα, με άλλα λόγια, για έναν τόσο μεγάλο σκηνοθέτη.
Η απάντηση σε ένα παλιό ερώτημα
Σε πολύ χοντρικές γραμμές, αυτό ήταν το κλίμα στα crazy 30s των Η.Π.Α συνδυασμένο με μία τρομερή οικονομική ύφεση, απίστευτη ανεργία και το φαινόμενο των μαζικών μεταναστεύσεων στο εσωτερικό της με την ελπίδα να βρει κανείς δουλειά. Η ερώτηση, όμως, αναφορικά με τον Mank παραμένει η ίδια: Ποιος, τελικά, είναι ο πραγματικός ιθύνων νους πίσω από το μεγαλειώδες σενάριο του "Πολίτη Κέιν";
Πρόκειται για ένα ερώτημα που απασχόλησε τον αμερικανικό τύπο για δεκαετίες ολόκληρες. Στα 70s, μάλιστα, η Pauline Kael σε ένα άρθο 50 χιλιάδων (!) λέξεων με τίτλο Raising Kane υποστήριξε στο The New Yorker λίγο έως πολύ ότι ο Orson Welles δε θα έπρεπε να πάρει κανένα credit για την πλοκή και το story της καλύτερής του ταινίας, ενός φιλμ που γύρισε όταν ήταν μόλις 24 ετών. Η βασική της αιτιολόγηση από πλευράς της αρθογράφου ήταν το γεγονός ότι σε καμία μετέπειτα ταινία του δεν κατάφερε να επιτύχει έναν αντίστοιχο σεναριακό άθλο ο Welles. Όλη η δόξα θα έπρεπε να ανήκει στον Mank(iewicz).
Βέβαια, η Kael είχε διαπράξει ένα "θανάσιμο" λάθος, καθώς δεν φρόντισε να διασταυρώσει τις πηγές της. Κάτι που θα μπορούσε να κάνει μιας και ο θρυλικός σκηνοθέτης και ηθοποιός βρισκόταν ακόμα εν ζωή. Έτσι, λίγο καιρό αργότερα ο Peter Bogdonavich σε ένα άρθο με τίτλο The Kane Mutiny που φιλοξενήθηκε στο Esquire ήρθε να αποκαταστήσει την αλήθεια, η οποία ως συνήθως βρίσκεται κάπου στη μέση.
Ο Μankiewicz θεωρούσε ότι ο Welles είχε κάνει τρομερές επεμβάσεις στο κείμενό του, στο magnum opus του, στο οποίο είχε εναποθέσει κάθε ρανίδα του ταλέντου, της ευφυίας και της ευφυίας του.
Μιλώντας με τον Charles Lederer, πολύ στενό φίλο του Herman Mankiewicz, ανακάλυψε ότι ο τελευταίος ήταν τρομερά θυμωμένος με τον Welles μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής του (σ.σ: πέθανε από επιπλοκές του αλκοολισμού). Ο λόγος; Θεωρούσε ότι είχε κάνει τρομερές επεμβάσεις στο κείμενό του, στο magnum opus του, στο οποίο ο Mank είχε εναποθέσει κάθε ρανίδα του ταλέντου, της ευφυίας και της ευφυίας του.
Με άλλα λόγια ο "Πολίτης Κέιν" ήταν το δημιούργημα δύο εξαιρετικά ταλαντούχων και εξαιρετικά ξεροκέφαλων ανθρώπων. Κανείς από τους δύο δεν θα μπορούσε να διεκδικήσει το 100% της πατρότητας του έργου. Γιατί, όπως είναι, γνωστό σχεδόν πάντα η αλήθεια όπως και η ζωή είναι γκριζά - και, σχεδόν ποτέ, ασπρόμαυρη.
Πηγή: esquire.com.gr
